گندزدایی آب در مزارع پرورش ماهی منجر به کاهش خطر انتقال بیماری های عفونی از آب به ماهی می گردد.گندزدایی را می توان در موقعیت های مختلف در آبزی پروری انجام داد. آب ، تجهیزات ،تاسیسات و پساپ را می توان گندزدایی کرد.اشعه ماوراءبنفش(uv) بخشی از طیف نوری است که توسط خورشید تولید و به سمت زمین تابیده می شود.طیف اشعه ماوراءبنفش ،دارای فرکانس بالاتر از نور مرئی و پایین تر از اشعه ایکس می باشد.طول موج اشعه ماوراء بنفش به صورت کلی در ناحیه بین 100 نانومتر و 400نانومتر قرار میگیرد این بخش نیز به سه ناحیه تقسیم می شود:
UV-A:بین 320تا400 نانومتر
UV-B:بین 290تا 320 نانومتر
UV-C:بین 220 تا 290 نانومتر
اشعه ماوراء بنفش ناحیه UV-C دارای خاصیت میکروب کشی بسیار بالایی است . اما متاسفانه این بخش از نور بعد از ارسال از سمت خورشید ،در اتمسغر زمین جذب شده و به سطح زمین نمی رسد.بنابراین ،برای استفاده از خواص آن لازمست تا به صورت مصنوعی و توسط لامپ های UV تولید شود.
نور اشعه ماوراء بنفش ،با اجزای پورین و پیریمیدین DNA واکنش انجام داده و بزرگترین اثرات زیان آور و کشنده را به موجودات ریز زنده دارد.هیچگونه عامل بیماری زای ماهی که بتواند با تابش اشعه یووی زنده بماند شناخنه نشده است. البته به شرطی که شدت و طول موج آن مناسب انتخاب شده باشد.
مزایای روش uv
معمولا نصب و راه اندازی uv کار ساده ای است و نیاز به نظارت،نگهداری و فضای کمی دارد.مطمئن بودن به این روش،حداقل زمان تعمیر،هزینه های پایین عملیاتی و نگهداری و عدم وجود بو یا مزه شیمیایی در آب حاصل از جمله فاکتورهای مهمی هستند که باعث انتخاب تکنولوژی uv در مقایسه با تکنولوژی های ضد عفونی کننده متداول می شود.
مزیت های استفاده از uv در مقایسه با مواد ضد عفونی کننده شیمیایی عبارتند از:
1-عدم وجود محصولات جانبی سمی و یا غیر سمی مهم
2-نداشتن خطر در صورت استفاده بیش از حد(مثلا دز کشنده گاز ازن برای میکروارگانیسم برای آبزیان نیز کشنده است)
3-خارج کردن بیشتر آلاینده های آلی
4-عذم انتشار ترکیبات آلی فرار(voc) یا سمی در هوا
5-عدم وجود بو در محل یا در آب حاصل (معمولا گاز ازن در محیط تولید منتشر و باعث صدمه زدن به کارکنان می گردد)
6-کم بودن مدت زمان تماس (واحد زمان تماس در uv ثانیه حال آنکه واحد زمان تماس در ضد عفونی کننده های شیمیایی دقیقه می باشد مثلا گاز ازن با نیمه عمر 10 دقیقه)
7-عدم نیاز به ذخیره سازی مواد خطرناک
8-نیاز به حداقل فضا برای نصب دستگاه و محفظه آن
9-حفظ مواد معدنی موجود در آب آسیب نرساندن به محیط زیست به جز دور انداختن لامپ های مستعمل و وسایل از کار افتاده.
دلایل اصلی انتخاب گندزدایی به روش uv عبارتند از:
1-در مقایسه با کلر،uv می تواند با دوز مصرف نسبتا پایینی طیف وسیعی از میکروب ها ،باکتری ها ویروس ها را نابود کند
2-نگذاشتن باقیمانده که با مواد آلی موجود در آب ایجاد واکنش نموده و در نتیجه رنگ،عطر و طعم آب را تغییر می دهد
3-سادگی و هزینه پایین در کاربری و نگهداری(دستگاه های uv نسبت به دستگاه های مواد ازن و دی اکسید کلر از پیچیدگی بسیار کمتری برخوردارند)
4-عدم نیاز به مخازن بزرگ تماس ،ضد عفونی با uv در ظرف چنذ ثانیه کامل می شود و در حالیکه سایر روشهای گندزدایی به 10تا60 دقیقه زمان نیاز دارند.
5-هزینه پایین سرمایه گذاری دستگاه های uv
مزایای استفاده از دستگا های uv:
-نصب و راه اندازی و سرویس و نگهداری و راهبری آسان و کم هزینه
-قابلیت ضدعفونی و گندزدایی آب در محدوده 6.5الی 8.5
-امکان نصب سریع و آسان و بدون نیاز به تغییرات کلی در سیستم های لوله کشی تصفیه خانه و موتورخانه
-گندزدایی و ضدعفونی سریع آب در زمان عبور از دستگاه و تابش مستقیم اشعه فرا بنفش
-از بین بردن تمامی میکروبها و میکروارگانیسم های بیماری زا و مضر و تمامی ویروسها و باکتری های مقاوم در برابر کلر تا 98%
-ضدعفونی و گندزدایی آب بدون استفاده از مواد شیمیایی و به صورت موثر و سالم