ميكروفلور دستگاه گوارش و تاثير آن بر ميزبان
روده علاوه بر جذب مواد مغذي، بزرگترين اندام ايمني بدن نيز به حساب مي آيد. روده به عنوان بخشي از سيستم دفاعي، سدي در مقابل عوامل بيماري زاي مهاجم به شمار مي رود. علاوه بر اين سيستم ايمني با عملكرد اختصاصي و غيراختصاصي به مقابله با ميكروارگانيسم هاي بيماري زا كمك مي كند. از طرفي ميكروفلور روده، عوامل بيماري زا را تضعيف مي كنند.
عملكردهاي مهم ميكروفلور دستگاه گوارش شامل:
- هضم و جذب مواد مغذي
- متابوليسم گزنوبيوتيكها (مواد شيميايي كه در بافت يافت مي شوند اما به طور معمول توليد نمي شوند و انتظار حضور آنها وجود ندارد) و توكسين هاي اندوژن
- مهار مستقيم عوامل بيماري زا
- فعاليت اندوتليال
- فعاليت سيستم ايمني دستگاه گوارش
ميكروفلور دستگاه گوارش
ميكروفلور روده شامل مجموعه اي از باكتريها، پروتوزاها و قارچها در دستگاه گوارش هستند كه تقريبا شامل 400 الي 500 گونه مختلف مي باشند. در حيوانات تك معده اي 1014 نوع ميكروب قابل شناسايي است. كمي پس از تولد، دستگاه گوارش استريل به وسيله ميكروارگانسيسم ها آلوده مي شود. جمعيت متنوع و فراواني از ميكروارگانيسم ها از روده كوچك تا سكوم شروع به افزايش يافتن مي كنند. ميكروفلور روده را به سه قسمت اصلي، ضميمه اي و باقي مانده تقسيم مي نمايند. فلور اصلي بطور عمده شامل گونه هاي غيرهوازي (بيفيدوباكتريا، لاكتوباسيلوس، باكتروئيدس و يوباكتريا) مي باشد كه اسيدلاكتيك و ساير اسيدهاي چرب كوتاه زنجير را توليد مي كنند. فلور ضميمهاي 1 درصد از كل فلور روده را شامل مي شود و غالبا شامل انتروكوكس و اشرشياكلي مي باشد. فلور باقيمانده، زير 01/0 درصد مي باشد و غالبا شامل ميكروارگانيسم هاي مضر مي باشند.
انواع باكتريها و تاثير آنها بر ميزبان.
يوبيوسيس در مقابله با ديس بيوسيس
ميكروفلور روده تركيبي مختلف از انواع ميكروارگانيسم ها مي باشد كه تحت تاثير شرايط حاكم در دستگاه گوارش دچار تغيير ميگردد. زماني كه ميكروفلور در وضعيت تعادل باشد، نسبت فلور اصلي به كل فلور بالاي 90 درصد مي باشد و فلور ضميمه اي حدود 1 درصد و فلور باقي مانده 01/0 درصد مي باشد. اين وضعيت تحت عنوان يوبيوسيس ناميده ميشود. تحت اين شرايط ميزبان و فلور در وضيعت همزيستي متقابل به سر مي برند و در عين حال كه ميزبان شرايط مناسب براي حيات ميكروارگانيسم ها را ايجاد مي كنند، باكتريها نيز ميزبان را در فعاليت هاي حياتي حمايت مي كنند. حال چنانچه اين وضعيت دچار بحران شود، شرايط به سمت ديس بيوسيس تغيير مي كند كه مي تواند تاثير جدي بر وضعيت ميزبان داشته باشد. در اين شرايط، عوامل بيماريزا به طور بالقوه شروع به رشد مي كنند و ميزان آنها افزايش مي يابد كه نتيجه آن توليد توكسين هايي مي باشد كه به شدت بر وضعيت سلامت ميزبان موثرند.
دلايل تبديل شرايط يوبيوسيس به ديس بيوسيس:
تغذيه مهمترين عامل تاثيرگذار بر تركيب و فعاليت ميكروفلور روده مي باشد. تغذيه نامناسب و به موجب آن تغييرات در رژيم غذايي، كاهش كيفيت عناصر تشكيل دهنده غذا و بهداشت نامناسب غذا همگي بر يوبيوسيس موثرند. به عنوان مثال تغيير رژيم خوراكي از پروتئين كم به خوراكي با پروتئين بالا شرايط را براي رشد برخي از باكتريها مانند كلستريديا مناسب مي سازد و سبب كاهش لاكتوباسيلوسها و بيفيدوباكترها ميشود. علاوه بر اين هر نوع تنش مي تواند اثر مستقيم بر ميكروفلور دستگاه گوارش داشته باشد، زيرا تنش بر آزاد شدن ترشحات هضم كننده و افزايش حركات روده (پريستالتيك) موثر است.
يوبيوسيس در مقابله با ديس بيوسيس.
دلايل تبديل شرايط يوبيوسيس به ديس بيوسيس
پروبيوتيكها
استفاده از پروبيوتيك ها مي تواند به عنوان ابزاري در جهت بهبود جمعيت ميكروفلور دستگاه گوارش و ايجاد و يا پايدار كردن شرايط يوبيوسيس بكار رود. بطور كلي مكانيسم عمل پروبيوتيكها به شرح زير ميباشد:
- رقابت با عوامل بيماريزا براي رشد در مكان مناسب روده، چسبيدن به محلهاي اتصالي در روده و مصرف مواد مغذي.
- تغيير شرايط محيطي در روده (كاهش pH از طريق افزايش توليد اسيدهاي چرب فرار و اسيد لاكتيك).
- توليد مواد ضد ميكروبي از قبيل لاكتوفرين، ليزوزيم، باكتريوسين و آنتي بيوتيك هاي طبيعي.
- ايجاد پاسخهاي ايمني دستگاه گوارش.
مصرف پروبيوتيك ها مي توانند شرايط ميكرواكولوژيكي در دستگاه گوارش ايجاد كنند كه سبب كاهش اثرات مضر عوامل بيماريزا و افزايش اثر ميكروارگانيسم هاي مفيد گردد كه نهايتا تقويت سلامت دستگاه گوارش را سبب ميشود.
نتيجه گيري:
استفاده از تركيبات پروبيوتيكي در مقاسيه با آنتي بيوتيك ها نقش مهمي در بهبود وضعيت رشد حيوانات تازه متولد شده دارد. علاوه بر اين، استفاده از تركيبات پروبيوتيكي سبب رشد و متعادل كردن ميكروفلور سكوم مي شود كه به دنبال آن شرايط يوبيوسيس بهبود و وضعيت سلامت روده ارتقا مي يابد.