محاسبه میزان آبدهی (دبی) منابع آبی استخر هاي پرورش ماهی :
دبی یعنی میزان آب یک منبع آبی (بطور مثال رودخانه) که در واحد زمان (معمولا ثانیه) از یک سطح مقطع خاص عبور می کند. به عبارت دیگر حاصلضرب سطح مقطع در سرعت آب یک منبع آبی توجه به مثالهاي زیر و روش محاسبات آنها مسئله را کاملاروشن می سازد:
الف- اگر با منبع آبی داراي حجم یا شدت سرعت محدود مواجه هستیم، می توانیم از ظروفی که حجم آن مشخص است، استفاده کنیم؛ یعنی اگر یک ظرف 4 لیتري را طی 2 ثانیه از آب ورودي پرکنیم، میزان دبی 2 لیتر بر ثانیه یا 002/0 متر مکعب بر ثانیهمی باشد.
ب- اگر قصد محاسبه دبی یک منبع آبی با سطح مقطع مشخص نظیر لوله، نهر، کانال آبرسانی و … را داریم، ابتدا باید سطح مقطع را از طریق فرمول هندسی مربوطه به دست آوریم. بطور مثال مساحت لوله با سطح مقطع دایره با 3.14´2S=r (عدد پی *مجذور شعاع = مساحت) یا مساحت سطح مقطع کانالهاي آبرسانی (ذوزنقه) را با ارتفاع 1/2 * مجموع دوقاعده = مساحت و مساحت مستطیل با طول * قاعده = مساحت محاسبه می شود. سپس با استفاده از روش هایی چون دستگاه هاي سرعت سنج یاروش رنگی کردن آب و غیره سرعت آب را مشخص می نمائیم. در صورت عدم وجود شرایط فوق از روش ساده زیر می توان استفاده کرد:
- فاصله مشخصی از رودخانه یا کانال (مثلا 10متر) را انتخاب و مشخص می کنیم.
- جسمی سبکتر از آب نظیر یونولیت، چوب یا چوب پنبه را در ابتداي فاصله مذکور رها ساخته و زمان را تا نقطه پایان محاسبه می کنیم. بدین طریق سرعت آب براساس m/s تعیین می شود.
حال پس از محاسبه سطح مقطع و سرعت متوسط آب جهت تعیین میزان دبی به روش زیر عمل می کنیم:
(Q(m3/s)= A(m2)*V(m/s
سرعت متوسط (متر بر ثانیه) * سطح مقطع= میزان آبدهی (مترمربع)
به عنوان مثال، اگر منبع آبی ما رودخانه اي باعرضها و اعماق گوناگون باشد:
- ابتدا یک عرض از رودخانه را مشخص و آن را دقیقا اندازه گیري می کنیم
- سپس در همان عرض مشخص شده، در چندین نقطه عمق آب را اندازه گیري و بدین طریق میانگین عمق آب به دست می آید.
- اکنون می توانیم جهت سهولت در محاسبه سطح مقطع، آن را مستطیل فرض کنیم؛ در این صورت سطح مقطع برابر است با میانگین عمق آب ضربدر عرض مشخص شده.
- در نتیجه با تعیین سرعت متوسط آب با روش فوق، میزان آبدهی رودخانه مذکور حاصل می شود.
توانایی محاسبه میزان دبی به پرورش دهنده این امکان را می دهد تا به جواب پرسشهایی که در ابتداي این مبحث دست نیافتنی می نمود، رسیده و عملیات پرورشی بهتر و مبتنی براصول علمی ساده و در عین حال بسیار کارآمد انجام گیرد
روشهاي محاسبه حجم استخر و دبی آب در مزارع پرورشی ماهی
همه ساله با شروع فصل پرواربندي ماهیان گرم آبی واژه هایی نظیر آماده سازي، تهیه بچه ماهی، ضدعفونی، آبگیري، دماي آب و . . . متداولتر از ایام دیگر و زبانزد همه پرورش دهندگان می باشد.
در مبحث آب موردنیاز که رکن اصلی و اساسی در پرورش ماهیان گرم آبی است، علاوه بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و کیفیت آن، دانستن روش محاسبه میزان آبدهی منابع مورد استفاده، میزان آب موجود دراستخرو . . . پاسخگوي سوالات زیر خواهد بود:
- میزان مصرف کودهاي طبیعی و شیمیایی حین پرورش باید به چه میزانی باشد؟
- با در نظر گرفتن میزان ورودي و خروجی آب استخر، مدت زمان آبگیري یا تخلیه استخر (بصورت موقت یا کامل) چقدر است؟و یا سوالاتی مانند:
- چه مدت زمانی جهت تخلیه آب (بطورمثال به عمق 20cm) یا افزایش آن (بطورمثال به عمق 80cm) موردنیاز است؟
تعیین مساحت و حجم استخرهاي پرورشی ماهی
الف- مساحت: غالبا استخرها داراي شکل هندسی منظم (مستطیل) بوده که جهت محاسبه آن کافی است طول را در عرض استخر ضرب نمائیم.
در مورد استخرهاي فاقد شکل هندسی منظم، نخست آن را به قطعاتی با شکل هندسی منظم تقسیم و مساحت هریک را جداگانه محاسبه و از مجموع آنها مساحت استخر حاصل می شود.
مساحت و حجم استخر پرورش ماهی
ب- عمق: جهت تعیین میانگین عمق مفید از اعماق مختلف با ابزاري نظیر لوله یا طناب مدرج اندازه گیري به عمل می آید. استفاده از قایق براي دسترسی به همه اعماق استخر نتایج مطلوب تري را در بردارد.
با حاصلضرب عمق متوسط (برحسب m) در مساحت استخر (برحسب 2m) حجم آب، (برحسب 3m) به دست خواهد آمد که با ضرب عدد حاصله در 1000 می توانیم حجم آب را براساس لیتر محاسبه کنیم.