غذا پاش یک دستگاه کاربردی برای مشاغل پرورش آبزی می باشد که از مزایا و انواع مختلفی برخوردار است که تا حد زیادی به پیشرفت این صنعت کمک کرده است.. آبزی پروری در سطح جهانی پر رونق و پر طرفدار است.
در گذشته بیشتر مناطق شمالی و جنوبی در این صنعت فعالیت می کردند. اما امروزه در هر شهری حداقل یک پرورش ماهی کوچک وجود دارد تا نیاز آن منطقه به محصولات آبزی نظیر ماهی و میگو را رفع کند.
اما هرچه جمعیت زیاد می شود دیگر روش های قدیمی جوابگوی رفع نیازهای افراد نیستند و صنایع هم تلاش می کنند تا همزمان با رشد جمعیت روش های تولید خود را با تکنولوژی سوق دهند.
در این میان صنعت آبزی پروری که نقش زیادی در بازار دارد هزینه های زیادی را در بر میگیرد که یکی از هزینه های مهمی که در تمام جهان بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است هزینه غذا می باشد.
دیگر وقت آن رسیده است که روش های سنتی پخش غذا با دست کنار گذاشته شود و از غذا پاش های خودکار استفاده شود. استفاده از این روش باعث کاهش هزینه های تولید خواهد شد و با بهبود رشد و ضریب تبدیل غذایی و کاهش هزینه های پرسنلی همراه خواهد بود در زیر بیشتر با مزایا و انواع مختلف این غذاپاش آشنا خواهیم شد.
دستگاه غذا پاش یکی از تجهیزات مهم در مزارع پرورش ماهی و میگو است که غذا را به صورت خودکار در تمام استخر پخش می کند. این دستگاه بیشتر برای استخرهای بزرگ مفید می باشد چون قادر است غذا را تا ده متر پرتاب کند.
بر اساس تحقیقاتی که در خصوص موفقیت آمیز بودن این دستگاه انجام شده ثابت شده است که غذاده خودکار با درصد بالایی از موفقیت همراه است و افراد زیادی با شروع کار پرورش ماهی و میگو از این تجهیزات پیشرفته استفاده می کنند.
اگر بخواهیم کارآمدی دستگاه غذا پاش را بررسی کنیم باید بگوییم که کارآمدی این غذاده به شکل و اندازه استخر بستگی دارد. اگر مساحت استخر کوچک باشد می تواند برای تغذیه آبزیان بیشتر استفاده کرد مثلا مساحت کمتر از یک هکتار برای تغذیه بیش از ۶۰۰ قطعه میگو مناسب است و اگر مساحت استخر زیاد شود این راندمان پایین می آید.
مثلا برای استخر ۲ هکتاری می توان ۳۰۰ قطعه میگو را تغذیه کرد.
از آنجا که غذا پاش اتوماتیک مزیت زیادی برای مزارع پرورش آبزیان خواهد داشت پس باید به نحوه ی نصب اصولی آن دقت شود. برای نصب این دستگاه نیاز به یک پایه یا کت واک است که ۱۱ تا ۱۲ متر به سمت مرکز استخر پیش می رود چون محل نصب باید در وسط استخر و در عمیق ترین نقطه آن باشد.
بیشتر استخرهای بزرگ علاوه بر دستگاه غذا پاش از تجهیزات دیگر نظیر دستگاه هواده برای تامین اکسیژن آبزیان استفاده می کنند و چون در این دستگاه پروانه هایی تعبیه شد تا با عمل چرخش اکسیژن آب را تامین کنند پس باید حتما به این نکته توجه نمود که نباید دستگاه غذاده را نزدیک دستگاه هواده نصب نمود چون جریان هوایی که توسط هواده خارج می شود غذا را به محل دیگری می برد و از دسترس آبزیان خارج می کند.
لوله پخش غذا باید با سطح استخر فاصله ی ۶۰ تا ۸۰ سانتی متری داشته باشد و اگر دهانه لوله بزرگ تر از سطح آب استخر باشد شعاع توزیع غذا هم بیشتر خواهد شد.
برای محیط هایی که مساحت استخر پرورش آبزیان زیاد است و نیاز به نصب دو غذا پاش خواهد بود باید دو دستگاه را در یک جهت موازی نصب کنید و فاصله بین دو دستگاه ۲۵ تا ۳۰ متر باشد تا هر دو دستگاه بتوانند مناطق جداگانه را غذادهی کنند و محیط غذادهی هر دو دستگاه همپوشانی نداشته باشد.
اما در برخی موارد هم ممکن است است طول استخر بسیار زیاد باشد ولی دستگاه عرض آنچنانی نداشته باشد که در این شرایط باید در ابتدا و انتهای استخر دستگاه های غذا ده نصب شوند.
انواع غذا پاش هایی که در مزارع پرورش آبزیان کاربرد دارند شامل غذاده دورانی، غذاده ویبره و غذاده پاندولی می باشد که در زیر جداگانه به توضیح هر کدام خواهیم پرداخت.
غذاپاش دورانی: این غذاده در دو نوع ثابت و شناور وجود دارد که به برخی از مزایای آن اشاره می کنیم.
• آلودگی های غذادهی در حد بسیار زیادی کاهش پیدا می کند.
• در زمان و همچنین در استخدام نیروی انسانی صرفه جویی می شود.
• استفاده آسانتر از مکمل ها و داروها
• چون تغذیه مستمر انجام می شود تغذیه آبزیان بهبود پیدا می کند.
• در تمام سطح استخر غذا به صورت یکنواخت پخش میشود.
• هزینه نگهداری پایینی دارد. قیمت مناسب، کارایی بالا و نصب و بهره برداری از آن آسان است.
اما در مورد نحوه عملکرد دستگاه باید بگوییم که این غذا پاش زمانی که روشن می شود نیروی گردشی حاصل از موتور در آن سبب حرکت دورانی نازل می شود. این دستگاه با دارا بودن ۲ یا ۴ لوله می تواند غذا را تا شجاع ۳۰ متری پخش کند.
مخزن غذای دستگاه دورانی پخش غذا یک مخزن ۴۰ تا ۸۰ کیلوگرمی دارد که اندازه آن قابل تغییر است. اگر بر روی دستگاه تابلو فرمان الکتریک نصب شود دستگاه در ساعات مشخصی غذا را در اختیار آبزیان قرار می دهد. که نصب این فرمان اتوماتیک با مزایایی از قبیل غذا دهی در فواصل منظم بدون دخالت انسان، نصب کردن چند غذا ده به یک تابلو فرمان و یا به صورت تکی و مجزا و قابلیت تنظیم ساعات غذا دهی را دارد.
در بیشتر استخرهای پرورش ماهی و میگو از غذاپاش ویبره دار استفاده می شود چون توزیع مناسب و یک نواختی خواهد داشت.
اما در مورد عملکرد دستگاه که با استفاده از حرکت یک فنر، پاندول میانی مخزن حرکت می کند و با این شیوه غذا در زیر غذاده ریخته خواهد شد.
حجم این دستگاه همانند دستگاه دورانی ۴۰ تا ۸۰ کیلوگرم قابل تغییر است و قابلیت نصب فرمان اتوماتیک بر روی آن وجود دارد. مزایای این غذاده دقیقا مشابه نمونه دورانی است.
این غذاپاش برخلاف دو مدل دیگر که کاملا اتوماتیک عمل می کردند عمل نمی کند و آبزیان هر زمان که بخواهند غذا بخورند یک ضربه به پاندول وارد می کنند و غذا در آب ریخته می شود. از مهمترین مزایایی که می توان برای این دستگاه برشماریم شامل موارد زیر است.
• کاهش نیروی انسانی به واسطه ی اتوماتیک شون بیشتر دستگاه ها
• بهبود رشد آبزیان به واسطه ی تغذیه موثر
• عدم نیاز به جریان برق جهت غذادهی
• پایین بودن هزینه های تعمیر و نگهداری
• عدم نیاز به فرمان اتوماتیک
از مهمترین مزیت هایی که دستگاه غذاپاش به دنبال دارد تنوع در مدل ها و قیمت ها می باشد که با توجه به نیاز پرورش دهندگان تعیین می شود. تولید کنندگان و وارد کنندگان این دستگاه برای قیمت گذاری بیشترین تاکید خود را کیفیت کار قرار می دهند.
اینکه چه دستگاه تولید داخل باشد و یا چه اینکه یک کالای وارداتی باشد در قیمت نهایی تاثیر دارد اما مهمترین اصل تعیین قیمت کالاهای وارداتی با توجه به استانداردها و حجم غذاپاش می باشد.
غذا پاش های اتوماتیک دورانی و ویبره نسبت به غذاده پاندولی قیمت بالاتری دارند و کارایی بیشتر و طول عمر بیشتر هم دارند.
بهتر است برای اینکه هزینه کمتری برای غذا پاش بپردازید از نمایندگی های فروش و واردکنندگان اصلی خرید کنید. بعضی از تولید کنندگان مستقیما محصول خود عرضه می کنند و این شیوه ی عرضه باعث کوتاه شدن دست واسطه ها و کاهش قیمت ها می شود.
صنعت تولید و بکارگیری غذا پاش در مزارع پرورش آبزیان رشد زیادی پیدا کرده است و توسعه این مراکز در گرو استفاده از تجهیزات مدرن است. توصیه هایی که در زیر بیان می کنیم هم در رونق صنعت آبزی و هم در افزایش طول عمر دستگاه موثر می باشد.
برای استخرهایی که مساحت بالایی دارند و باید از دو غذاپاش استفاده شوند بهتر است که هر دو غذاده همزمان روشن شوند تا غذا به صورت یکنواخت در تمام طول استخر توزیع شود. برای سهولت در این امر می توان یک فرمان اتوماتیک را برای هر دو دستگاه استفاده کرد و کنترل دستگاه را بیشتر بر عهده گرفت.
غذاپاش اتوماتیک بهتر است در ساعات مشخصی و در طول روز استفاده شود و از ریختن غذای زیاد به داخل آب خودداری شود تا باعث کاهش اکسیژن آب نشود چون خطر کاهش اکسیژن سلامت آبزیان را به خطر می اندازد دستگاه های اتوماتیک با تمام آپشن ها و مزیت هایی که دارند بهترین گزینه برای غذادهی هستند چون قابل کنترل در ۲۴ ساعت هستند و در صورت ایجاد مشکل در این دستگاه ها توسط نمایندگی ها تعمیر می شوند.
عملکرد و میزان پرتاب این دستگاه ها با توجه به نوع غذا هم متفاوت است که پرورش دهندگان باید این نکته را مد نظر قرار دهند که غذاهایی با دانه درشت با شعاع بیشتری نسبت به دانه های ریزتر پاشیده می شود
وزش باد ممکن است در عملکرد دستگاه ایجاد مشکل کند پس بهتر است در مناطقی که وزش باد شدید دارند باید دستگاه پرتاب غذا دورتر از محیط استخر نصب شود تا غذاها در سطح زمین پخش نشده باشند.
اگر غذا در کف سینی غذاده باقی بماند دستگاه خاموش باید بشود.
بلافاصله پس از تاسیس مزارع پرورش ماهی و میگو نمی توان از دستگاه غذا پاش استفاده کرد و باید حداقل ۲۰ تا ۲۵ روز از دوره پرورش گذشته باشد و اگر در زمانی هم که پرورش دهنده شروع به استفاده از غذاهای ۱٫۸ تا ۲ میلی متری می کنند باید به مدت همین زمان از دستگاه استفاده نکنند.
فروش دستگاه غذاپاش در ایران از طریق نمایندگی های مجاز فروش و شرکت ها انجام می شود. البته در عصر حاضر فروش اینترنتی این دستگاه فعال شده است و سایت های فروش وابسته به شرکت های تولیدی و وارداتی هستند که هم حضوری و هم آنلاین محصولات خود را عرضه می کنند.
بیشتر پرورش دهندگان به دلیل نداشتن وقت کافی روش اینترنتی را ترجیح می دهند چون در این روش قابلیت مشاهده انواع دستگاه ها با مشخصات آن ها وجود دارد و فرد می تواند با بررسی های دقیق خرید خود را انجام دهد.
برای ارزیابی مصرف دستگاه غذاپاش از سینی های خوراک استفاده می شوند. هر دستگاهی مجهز به دو سینی خوراک است و که سینه اول در فاصله ۱.۵ تا ۲ متری دستگاه قرار داده می شود و سینی دوم ۶ تا ۸ متر باید فاصله داشته باشد.
سینی ها نباید کف حوضچه ها را لمس کنند و بهتر است ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر با کف استخر فاصله داشته باشد.
محل نصب سینی های خوراک دقیقا مکانی باشد که مقدار غذای زیادی پاشیده شده باشد و یا اینکه در تمام مناطق به یک اندازه غذا پراکنده شده باشد.
نباید شما به صورت دستی بر روی سینی ها خوراک مواد غذایی بریزید. بررسی و ارزیابی سینی ها هر دو ساعت یکبار باید انجام شود که اگر غذای باقیمانده زیادی بر روی آنها وجود داشته باشد می توان فواصل غذادهی را طولانی تر کرد یا میزان پخش غذا را چند درجه کمتر کرد. حالت ایده آل و مقبول این است که غذایی در سینی ها باقی نماند.
وقتی از دستگاه غذاپاش استفاده می شود هدف کنترل تمامی المان های پرورش آبزیان می باشد یکی اینکه آبزیان با این روش بتوانند درست و منظم تر غذا بخورند و یکی اینکه ضایعات کاهش پیدا کند تا کیفیت آب حفظ شود و ریختن مواد غذایی به داخل آب سبب کاهش اکسیژن آن نشود.
گونه ای از میگوها هستند که در هنگام شنای سریع تغذیه می کنند و برای اینکه تغذیه آبزیان کنترل شود غذاپاش های اتوماتیک عملکرد منظمی دارند و از پاشش کند و یا تند غذا جلوگیری می کنند و این اتفاق سبب می شود که نظافت و کیفیت کف استخر حفظ شود.
برای اینکه کیفیت آب حفظ شود اگر در سینی ها غذا وجود داشت با خاموش کردن دستگاه می توان از پاشش غذا جلوگیری کرد. ماندن غذای بیشتر در داخل استخر غلظت مواد آلی را افزایش می دهد و باعث می شود با کم شدن اکسیژن آب تاثیر سویی بر آبزیان داشته باشد.